Hoefverzorging van het paard
Vier hoeven dragen onze paarden door het leven. Met hun robuuste hoorn kunnen paarden zelfs ruw terrein veilig doorkruisen. Om de druk te weerstaan en de vele functies van de hoeven in stand te houden, dient middels de juiste verzorging en controle, veel aandacht worden besteed aan het gezond houden van de hoeven. Hier informeren wij je waarom hoefverzorging zo belangrijk is en wat erbij komt kijken.
Wat zijn de functies van de hoef van een paard?
- Voelorgaan: paarden voelen de grond met hun hoeven via talrijke zintuigelijke organen. Belangrijke informatie over het verloop van de beweging wordt dan via het zenuwstelsel aan de spieren doorgegeven.
- Hoefpomp: het hart alléén kan de bloedsomloop van het paardenlichaam niet in stand houden. De hoeven spelen ook een essentiële rol met wat de hoefpomp wordt genoemd. Als een paard loopt, wordt de bloedsomloop in de hoefschoen voortdurend gestimuleerd. Deze bewegingen zorgen ervoor dat het bloed in de kleinste vaten van de hoeven wordt gepompt en dan tegen de zwaartekracht in terugstroomt naar het hart.
- Schokdemper: de hoeven van onze paarden zijn elastischer dan men van buitenaf zou denken. De hoornlagen hebben verschillende hardheidsgraden, waardoor de hoef onder hoge spanning kan vervormen. Een interactie van de mechanismen van het hoefwand, de hiel en de steun van het hoefbeen maken een maximale flexibiliteit mogelijk in enorme belastingssituaties, zoals ruw terrein of sprongen.
- Uitscheidingsorgaan: het hoorn van de hoeven wordt gevormd uit eiwitten die als afvalstoffen uit het lichaam worden uitgescheiden.
Als de hoeven hun functies niet volledig kunnen vervullen als gevolg van verwaarloosde verzorging of slechte omstandigheden, heeft dit ook een blijvend effect op andere delen van het lichaam. Als de hoefpomp uitvalt door gebrek aan beweeglijkheid, belast dit de bloedsomloop en schaadt het ook het hart op lange termijn. Indien door voeding of houding geen elastisch en gezond hoorn kan worden gevormd, zullen ook de pezen, gewrichten, gewrichtsbanden en het gehele bewegingsapparaat van het paard worden aangetast door de ontbrekende schokdempende functie. Als de hoeven niet meer in staat zijn de uitgescheiden eiwitten om te zetten in hoorn, moeten de organen het overschot aan eiwitten verwerken, wat een belasting voor het organisme betekent en zich kan uiten in organische of huidziekten.
Omgekeerd kunnen de kwaliteit en de gezondheid van de hoeven ook worden aangetast wanneer organische ziekten de opgesomde functies van de hoeven beperken of wanneer gebrek aan hoefverzorging het reeds gevormde hoorn beschadigt.
De 5 pilaren van hoefgezondheid – wat hebben paardenhoeven nodig?
Beweging
Er zijn bijna geen wilde paarden die problemen hebben met hun hoeven. Paarden zijn ren- en vluchtdieren, die gemiddeld tot 30 kilometer per dag afleggen. Door de lange afstanden slijten de hoeven van wilde paarden op natuurlijke wijze, en daarom is hoefbehandeling in het wild niet nodig. Hoe beter het bewegingsprofiel van een paard op de soort is afgestemd, hoe beter de omstandigheden voor een gezonde hoef. Zo is bijvoorbeeld de werking van de hoefpomp en dus ook de bloedtoevoer naar de hoeven sterk afhankelijk van de hoeveelheid beweging die het paard heeft. Als het paard langere tijd onbewogen op stal staat, zwellen vaak ook de benen op, wat een teken is van een gebrekkige bloedcirculatie in de benen.
Stalomstandigheden en hygiëne
Om de hoeven gezond te houden, moeten de stalomstandigheden in het oog gehouden worden. Schone oppervlakken spelen een belangrijke rol, aangezien de uitwerpselen van paarden ammoniak bevatten, die ook spruw kan veroorzaken als de hoeven er veelvuldig mee in contact komen. Daarom moet regelmatig worden uitgemest – zowel de box als de wei of paddock. Let op de toestand van de grond, vooral in de buitenruimte. In de regel kan modder geen kwaad voor een paard – integendeel: de hoeven moeten vocht opnemen om elastisch te blijven. Als het paard echter te lang op vochtige grond staat, kunnen de hoeven zacht worden. Bovendien bevordert overmatig vocht rond de achterbenen de ontwikkeling van schimmelplekken. Met de juiste verzorgingsproducten kun je de overmatige vochtopname van de hoeven tegengaan. Als het paard op overwegend droge grond staat, kan een extra toevoer van vocht nodig zijn.
Optimale voedselvoorziening
Onvolkomenheden kunnen worden herkend aan de conditie van de huid, vacht en hoeven. Zo kan een verhoogde stofwisseling (b.v. tijdens de vachtwisseling) ertoe leiden dat het organisme te weinig keratine aanmaakt, wat onmisbaar is voor een stabiele hoef. Deze tekortkomingen kunnen op lange termijn worden gecompenseerd door de juiste voedingsstoffen aan het voer toe te voegen, waardoor de kwaliteit van de hoef op lange termijn verbetert. Vaak geven de hoeven ook een indicatie van organische ziekten of problemen, b.v. als de hoef geel wordt door slechte leverwaarden. In dat geval kan een diagnose van een dierenarts uitsluitsel geven. Door de behandeling van de diagnose zal het het uiterlijk van de hoeven verbeteren. Aanvullend voer kan daarbij een rol spelen.
Professionele hoefverzorging / de hoefsmid
Als het paard beslagen is, moet er om de 6-8 weken een afspraak gemaakt worden met de hoefsmid. Voor onbeslagen paarden is er een grotere marge tussen afspraken voor professionele hoefverzorging – afhankelijk van de conditie van de hoeven. De hoeven groeien gewoonlijk tot 8 millimeter per maand. Aangezien de hoeven van gedomesticeerde paarden niet zo snel slijten door gebrek aan beweging, dienen zij regelmatig te worden bewerkt door de hoefsmid.
Controle en verzorging
Het controleren en schoonmaken van de hoeven hoort bij de dagelijkse routine. Het dagelijks schrapen van de hoeven is belangrijk om vreemde substanties zoals stenen e.d., die tot onaangename hoefzweren kunnen leiden, snel te verwijderen. Om de hoef goed te kunnen zien, moeten ze grondig worden schoongemaakt met een hoevenkrabber en een borstel. Hier volgen een paar tips:
Hoe maak je de hoeven van je paard juist schoon
- Het paard moet op een veilige en vlakke ondergrond staan. Ga met het gezicht naar achteren bij de schouder of het kruis van het paard staan, reik van achteren rond het been en beweeg zachtjes langs het been naar beneden. Eenmaal bij de voetwortel, kun je de hoef oppakken – veel paarden zullen vrijwillig hun hoeven optillen bij de geringste aanraking, het commando ?hoef? of ?geef hoef? kan dienen als bekrachtiger. Voor achterhoeven, om een plotselinge uittrap te voorkomen, trek je het been iets naar achteren en laat het been van het paard op je dij rusten.
- De hoef wordt nu uitgeschraapt met een hoefkrabber. De krabber wordt gebruikt om het vuil en eventuele stenen die erin zijn gekomen te verwijderen. Met een hoefborstel of de geïntegreerde borstel op de hoefkrabber, worden de fijnere punten verzorgd. Als het paard het prettig vindt, kunnen de hoeven ook wat langer met de borstel gemasseerd worden. Dit stimuleert de bloedsomloop en de functie van de hoefpomp. Neem ook de tijd om de hoeven nauwkeurig te onderzoeken, zodat hoefaandoeningen of verwondingen snel kunnen worden opgespoord en behandeld.
- Laat de hoeven nooit gewoon vallen na het schoonmaken. Zet het been voorzichtig neer en begeleid de beweging met het commando „af“ of „hoef af“.
Producten voor hoefreiniging
Heb ik hoefolie, hoefzalf etc. nodig?
Als de hoeven intact zijn, is het niet nodig om verzorgingsproducten te gebruiken. De conditie van de hoeven hangt af van veel verschillende factoren: voeding, ziektes, stalomstandigheden en zelfs de seizoenen hebben een immense invloed op het uiterlijk van de hoeven.
Hoewel een verandering van dieet of de behandeling van onderliggende organische ziekten eerder op lange termijn een positief effect kunnen hebben op de hoeven, zijn verzorgingsproducten het eerste middel bij uitstek om op korte termijn een optimaal resultaat te bereiken.
Als de hoeven droog en gebarsten zijn, ontbreekt er vocht. Dit kan worden verholpen door een verandering in de stalling of door de hoeven regelmatig te besproeien. Na het besproeien is het raadzaam de hoeven met hoefvet te behandelen om te voorkomen dat het opgenomen vocht verdampt.
Een te frequente toepassing van hoefoliën en -vetten is niet aan te bevelen voor droge hoeven, vooral niet als de hoeven van tevoren niet zijn gehydrateerd. Oliën en vetten verhinderen dat vocht binnendringt, waardoor de hoef nog meer uitdroogt. Oliën en vetten, maar ook hoefteer, zijn bijzonder geschikt in de winter om de vochtbalans van de hoeven te reguleren en te voorkomen dat de hoeven week worden door het staan op modderige grond. Om de hoornkwaliteit aan te passen in geval van te zachte of broze hoeven, zijn hoefverstevigers geschikt, die het hoorn stabiliseren en tevens het binnendringen van bacteriën en schimmels voorkomen. Bij straal problemen zoals spruw zijn er ook producten die het afbraakproces tegengaan.
Geselecteerde hoefverzorging producten
Als de hoeven tijdens de dagelijkse controle opvallen, neem dan onmiddellijk contact op met uw dierenarts. Bij de controle moet je niet alleen rekening houden met zichtbare veranderingen zoals verwondingen of scheuren, maar ook met de geur en de temperatuur van de hoeven. Ongewoon warme hoeven wijzen bijvoorbeeld op hoefbevangenheid of lederdermatitis, en een vieze geur kan duiden op spruw.