Hondenverzorging: tips voor een goed verzorgde hond

Een gezonde hond heeft naast voldoende beweging en de juiste voeding ook een optimale verzorging nodig. Wie zijn hond regelmatig verzorgt, zal sneller wondjes, ontstekingen of andere zaken ontdekken en direct kunnen handelen. Een uitgebreide verzorging van de hond omvat meer dan alleen de vachtverzorging, want ook ogen, poten en oren moeten worden gecontroleerd. In deze leidraad geven wij tips waarmee je je hond met de juiste verzorging gezond houdt.

Hoeveel verzorging heeft een hond nodig?

Te veel verzorging is niet goed voor de hond, net zo min als te weinig verzorging. Afhankelijk van de hond en het hondenras moet het juiste evenwicht worden gevonden. Belangrijk is hierbij vooral de regelmaat om eventuele wonden of ontstekingen van de huid of in de bekholte tijdig te kunnen ontdekken. De mate van verzorging, net zoals het soort verzorging, zijn hierbij afhankelijk van het hondenras en dus van het type vacht. Naast de vachtverzorging hoort ook het volgende bij de verzorging van de hond:

• Pootverzorging
• Oorverzorging
• Oogverzorging
• Tandverzorging

Vachtverzorging: De afzonderlijke vachttypen van de hond correct verzorgen

De afzonderlijke hondenrassen zien er niet zonder reden allemaal volledig verschillend uit, want elk hondenras heeft zijn eigen vachttype. Daarom heeft elke hond ook een andere vachtverzorging nodig. In principe bedekt de vacht de hond compleet, alleen de neusspiegel en de voetzolen zijn haarloos. Naakthonden vormen hierop een uitzondering.

De vacht van de hond heeft verschillende taken:

• Zonbescherming doordat de vacht de zonnestralen reflecteert
• Isolatie bij koud weer
• Bescherming tegen letsel
• Indicatie voor de gezondheid van de hond (een gezonde vacht glanst)
• Communicatie met soortgenoten, bijvoorbeeld doordat de nekharen omhoog gaan staan als de hond geprikkeld is

De vacht groeit bij honden trechtervormig in de vorm van vachtplukken. Deze plukken bestaan doorgaans uit twee verschillende soorten haar. De primaire haren of dekharen en de wolharen of ondervacht. Niet alle honden beschikken over een zachte, warmende ondervacht die in de zomer dunner wordt en het dekhaar ziet er bij de verschillende vachttypen optisch verschillend uit.

Vooral honden met ondervacht moeten regelmatig worden geborsteld en gekamd, zodat afgestorven haarplukken worden verwijderd. Honden met ondervacht ruien twee keer per jaar. In die tijd moeten ze goed worden gekamd. Anders vormt zich door de losse ondervacht een luchtdichte laag die jeuk, ontstekingen en huidschimmel kan veroorzaken.

Hieronder volgt een overzicht over de verschillende vachttypen van honden en onze verzorgingstips:

Stokhaar

Bij stokhaar wordt onderscheid gemaakt tussen kort stokhaar (3-4 cm) en lang stokhaar (5-10 cm). Het dekhaar is glad, terwijl de onderwol bij sommige rassen bijna net zo lang als het dekhaar wordt. Honden met stokhaar zijn onder andere rottweilers, herders, husky’s, collie’s, keeshonden of labradors. In het voorjaar sterft de onderwol af en moet daarom zorgvuldig worden uitgeborsteld. In de herfst groeit de onderwol weer aan. Het dekhaar valt over het hele jaar verdeeld uit.

Honden met stokhaar worden twee tot drie keer per week gekamd en geborsteld. Met name langharige honden moeten voor het borstelen worden ontklit. Een geschikte vachtverzorging voor deze honden:

• rubberen roskam
• vachtkam
• ruihulp
• massageborstel
• verzorgingsborstel

Korte haren of gladde haren

Honden met korte haren hebben een glad, dicht op de huid liggend en slechts een tot twee centimeter lang dekhaar. Afhankelijk van het ras hebben kortharige honden weinig, maar een zeer dichte tot helemaal geen ondervacht. Vertegenwoordigers van dit vachttype zijn bijvoorbeeld dobermanns of boxers.

Het hele jaar door verliezen honden met korte haren losse haren. Het is daarom voldoende om het dekhaar via een zachte massage los te maken. Een harde borstel of harde roskammen van metaal zijn voor honden met korte haren taboe! Beter zijn een

• massagehandschoen
• massageborstel met rubberen noppen
• rubberen roskam
• verzorgingsborstel

Lang haar

Zoals de naam al zegt, wordt het gladde dekhaar tot wel 20 cm lang. Afhankelijk van het ras is bij langharige honden veel en een lange ondervacht of helemaal geen ondervacht aanwezig. Hoe langer de onderwol, des te lastiger wordt de vachtverzorging. Tot de langharige honden behoren de bordercollie, bobtail, cocker spaniel of setter.

Deze honden moeten dagelijks grondig worden geborsteld om vervilting tegen te gaan. Dat geldt met name voor langharige honden met veel onderwol en honden wier vacht over de grond sleept. Hierbij kan regelmatig douchen of badderen met hondenshampoo de vachtverzorging vergemakkelijken. Daarnaast heb je het volgende nodig:

• vachtkam met lange tanden
• ontviltingskam
• ondervachtkam
• trimmes

Golvend of kroeshaar

Bij honden met golvend haar hebben alle haren dezelfde lengte en zijn min of meer sterk gekruld. Een typisch voorbeeld van dit vachttype is de poedel. Honden met golvend/gekruld haar zijn vaak ook geschikt voor mensen met allergieën.

Gekruld haar moet een keer per week uitgebreid worden gekamd. Hierbij hoef je niet bang te zijn dat het haar zijn structuur verliest. Scheren kan tegen verviltingen helpen. Ook hier is een douche voor een betere doorkambaarheid aan te raden. Voor de verzorging van honden met golvend/krullend haar heb je het volgende nodig:

• plukkam
• vachtkam
• scheermachine
• hondenshampoo

Ruwharige vacht of draadhaar

Het dekhaar is erg ruwharig en stevig en lijkt bijna borstelig. Hierdoor biedt het draadhaar een goede waterafstotende bescherming die met een dichte ondervacht wordt gecombineerd. Honden met draadhaar zijn bijvoorbeeld ruwharige teckels, schnauzers en het overgrote deel van de terriërs. Het dekhaar groeit in een cyclus van zes maanden onafhankelijk van het seizoen en moet dan eruit worden geplukt. Honden met draadhaar verliezen hun vacht namelijk niet. De afgestorven haren moeten door trimmen worden verwijderd, zodat het nieuwe haar een groei-impuls krijgt.

Trimmen op het juiste moment is niet pijnlijk voor honden. Ruw haar mag niet worden geschoren, omdat hierdoor enerzijds de water- en vuilafstotende vachtstructuur wordt vernietigd en anderzijds afgestorven haren achterblijven en jeuk kunnen veroorzaken.

Voor de verzorging van draadhaar heb je het volgende nodig:

• borstel van natuurhaar
• flexibele plukborstel
• trimmes
• ondervachtkam
• effileerschaar voor gevoelige delen

Pootverzorging voor honden: Verzorgde poten

Zoals bij paarden de hoefverzorging belangrijk is, moeten ook bij honden de poten regelmatig worden verzorgd.

Het overgrote deel van een hondenpoot bestaat uit verhoornde voetzolen. Zo is de hond beschermd tegen harde ondergronden. Hiervoor beschikt de huid van de voetzolen over receptoren voor temperatuur en trillingen en over zweetklieren wier afscheiding de poten meer grip geven en voor een betere houvast zorgen. Onder de huid van de voetzolen zitten vetkussentjes die tijdens het lopen schokken opvangen en zodoende de gewrichten en botten van de hond ontzien. De afzonderlijke tenen zijn door de tussenteenhuid beweeglijk met elkaar verbonden, terwijl de haren tussen de voetzolen deze tussenruimten tegen letsel en wrijving beschermen. Uit de voetzolen groeien ook nagels van hoorn die net als spikes werken en de hond extra houvast geven.

Er moet regelmatig worden gecontroleerd of de poten van de hond vrij zijn van letsel, of de nagels te lang worden of ingroeien en of de zooltjes soepel zijn. Je moet direct ingrijpen als de hond de volgende symptomen vertoont:

• De nagels worden omhoog geduwd
• De hond likt en bijt aan zijn poten
• De hond glijdt op gladde vloeren uit
• De hond heeft geen zin meer om te lopen
• De hond loopt mank, hinkt of zet zijn poten scheef neer

Door het lopen over verschillende harde ondergronden slijten de nagels vanzelf af. Bij veel honden is dat niet meer het geval, omdat ze voornamelijk over vloerbedekking lopen of tijdens het uitlaten over zachte gazons wandelen. De nagels worden te lang, totdat tijdens het lopen het kenmerkende, klikkende geluid ontstaat. Dan worden de lange nagels tijdens het afrollen omhoog en in het nagelbed geduwd. Deze pijn leidt tot verkrampingen en misvormingen en op de lange duur tot schade aan de gewrichten, zoals artrose. Bovendien verliezen de voetzolen hun bufferende functie.

Hondennagels hebben de juiste lengte als ze de grond niet raken als de hond rechtop staat.

De haren tussen de zooltjes dienen weliswaar als bescherming, maar kunnen als ze te lang worden ook vervilten, parasieten herbergen of vol gaan zitten met strooizout, ijs en ander vuil. Dat leidt uiteindelijk tot ontstekingen en infecties. Bovendien verliest de hond bij te lange haren aan de poten zijn grip, glijdt uit en beschadigd zijn gewrichten. Met een afgeronde vachtschaar kun je de haren ter hoogte van de nagels en kussentjes afknippen. Bij zeer ernstige vervuilingen kun je vooraf ook kiezen voor een handwarm potenbadje met hondenshampoo.

Met name in de winter is een intensieve pootverzorging belangrijk. Kou, ijs, sneeuwklompen en strooizout kunnen de eelt sterk aantasten, zodat deze scheuren gaat vertonen. Dit is voor de hond zeer onaangenaam. Na elke wandeling worden de poten gereinigd en daarna met vaseline, melkvet of potenbalsem ingesmeerd. Als het erg koud is, kun je ook hondenschoenen of hondensokken gebruiken.

Schone oren: oorverzorging voor honden

Honden met flaporen of erg veel vacht in de buitenste gehoorgang kunnen snel oorproblemen ontwikkelen. Bij deze honden werken de natuurlijke reinigingsmechanismen veelal minder goed, omdat hun oren minder goed worden geventileerd en er dus een vochtig en warm klimaat ontstaat. Dat is weer een goede voedingsbodem voor bacteriën, ziektekiemen en schimmels.

De oorverzorging hoort bij de algemene verzorging van de hond. Vooral in de zomer kunnen vreemde voorwerpen zoals grassprieten, zaadjes, graankorrels of stof in de buitenste gehoorgang blijven hangen, deze verstoppen en tot een ontsteking leiden. Voordat je aan de oorverzorging van je hond begint, moet je een dierenarts laten kijken om er zeker van te zijn dat er geen sprake is van ontstekingen.

Tekenen voor een oorontsteking bij honden:

• Scheef houden van het hoofd
• Hoofd schudden
• Oren krabben
• Wrijven aan muur of vloerkleed
• Gevoeligheid rond de oren
• Bij ontstekingen afscheiding van een donker secreet, onaangename geur
• Bij mijten zit een koffiedikachtige laag in het oor

Als de dierenarts vaststelt dat er geen vreemde voorwerpen in de gehoorgang zitten en het trommelvlies intact is, kun je de hondenoren regelmatig bevrijden van oorsmeer, stof en andere vervuilingen.

Hoe reinig ik hondenoren het beste? Pak het oor van de hond losjes aan de punt vast en trek het licht omhoog. Hierdoor wordt de L-vormige gehoorgang gestrekt en kan de vloeistof beter alle hoeken bereiken. Je hoeft niet bang te zijn dat hierdoor letsel ontstaat, want de punt van de fles kan het trommelvlies niet bereiken en beschadigen, omdat het ver genoeg van de ooropening af zit. Voor de reiniging raden wij een speciale oorreiniger voor honden aan die je royaal in het oor laat lopen. Duim en wijsvinger masseren nu van buiten de gehoorgang, waarbij een smakkend geluid hoorbaar moet zijn. Dan komt het vuil los. Doordat de hond met zijn hoofd schudt, wordt het losse vuil en de overtollige vloeistof naar de uitgang getransporteerd waar je het met een pluisvrije, goed absorberende doek kunt opvangen.

Onze tip: Voor gevoelige hondenoren raden wij de honden-oorreiniger Listen Up van sugar dog aan. Kamille en hamamelis reinigen en verzorgen gevoelige dierenoren op milde wijze en voorkomen ontstekingen.

Bij honden die op grond van hun oorvorm en dichte vacht gevoelig zijn voor oorontstekingen, moeten de oren dagelijks worden gecontroleerd en eventueel elke week tot dagelijks worden gereinigd. Bij andere hondenrassen is een tot twee keer per maand voldoende.

Oogverzorging voor honden: voor een helder zicht

In principe is de oogverzorging van de hond met een kleine, soepele handbeweging geregeld. Een veeg en de ogen zijn schoon. Maar dat werkt niet bij alle honden. Sommige oogziekten bij de hond zijn aangeboren, andere kunnen ze oplopen. Tot de meest voorkomende oogproblemen bij honden horen hoornvliesontstekingen, grijze staar, bindvliesontstekingen door irritaties of verstopte traanbuizen. Als je hond oogproblemen heeft, treden de volgende symptomen op:

• Samenknijpen van de ogen of het helemaal dicht laten van de ogen
• Knipperen
• Gevoeligheid voor licht en aanrakingen
• Wrijven van de ogen op vloerkleed of met poten
• Etterende gelige tot groenachtige afscheiding
• Verwijde pupillen
• Bloeddoorlopen ogen
• Troebele, glazige ogen, grijze sluier

Bij elke afwijking moet je meteen naar de dierenarts.

Tranende ogen zijn niet uitzonderlijk, want dit is een natuurlijk zelfreinigend effect. Met name bij kleine honden die hun hoofd dicht bij de grond hebben, komen sterk tranende ogen vaak voor. Het is alleen lelijk bij lichte honden, omdat de vacht verkleurt en zich de zogenoemde traansteen vormt. Voor een milde reiniging en verzorging kan een oogreiniger voor honden worden gebruikt om vlekken uit de vacht te verwijderen of de ogen na het uitlaten voorzichtig te reinigen.

Anderzijds kunnen sterk tranende ogen ook een voorbode zijn van droge ogen die door droge verwarmingslucht, tocht tijdens het autorijden, de airconditioning in de auto of diabetes kunnen ontstaan. De oorzaak moet hier worden weggenomen om een bindvliesontsteking te voorkomen.

Als je hond plakkerige ogen heeft, moet je eerst de oorzaak achterhalen en een dierenarts raadplegen. Gelige tot groenkleurige afscheiding wijst op een infectie.

Bij langharige honden kunnen oogirritaties ontstaan doordat de haarpunten steeds weer in de ogen prikken. Dit kun je alleen voorkomen door een regelmatige vachtverzorging en het vrijknippen van de ogen.

Onze tip: De oogreiniger Clear View voor honden van sugar dog reinigt hondenogen niet alleen op milde wijze, maar verzorgt de ogen ook dankzij vochtinbrengende panthenol en kan dus oogontstekingen voorkomen. Doe wat oogreiniger op een pad en reinig de betreffende plekken hiermee.

Een stinkende adem en tandsteen voorkomen met een goede tandverzorging voor honden

Tussen de 3e en 6e maand wisselt de hond en worden de melktanden door zijn uiteindelijke tanden vervangen. Dan heeft de hond 42 tanden waarmee hij eet, grijpt, bijt, scheurt en kauwt – de tanden zijn dus een belangrijk gereedschap voor de hond. Uit statistieken blijkt dat 85% van alle honden boven de drie jaar last heeft van tandproblemen. Het grootste probleem is dat de tandproblemen veelal niet door de eigenaar worden opgemerkt. Daarom ligt het cijfer zo hoog.

Dat ligt aan het feit dat er maar weinig aandacht is voor de tandverzorging van de hond. De problemen beginnen ermee dat bacteriën door voerresten in de ruimten tussen de tanden vast gaan zitten en er een laag tandplaque ontstaat. Als die niet wordt verwijderd, ontstaat tandsteen die wederom het tandvlees aantast en tot ontstekingen leidt. Naast pijn tijdens het kauwen en een slechte adem, eindigt een gebrekkige tandverzorging in het ergste geval tot het uitvallen van de tanden. Met een regelmatige tandverzorging kun je tandvleesveranderingen en hieruit resulterende aandoeningen echter voorkomen.

Hoe verzorg je de tanden van honden? De tandverzorging bij honden begint al met voldoende beweging. Hierbij produceert de hond namelijk speeksel die voor de tandreiniging van de hond een belangrijke zelfreinigende functie heeft en een bijdrage levert aan de remineralisering van de tanden. Hiermee wordt het risico op cariës verlaagt.

Je kunt de tanden van de hond ook poetsen. Een hondentandenborstel of een vingerling met een speciale hondentandpasta kun je voerresten makkelijk verwijderen. Omdat dit voor de hond onaangenaam kan zijn en erg veel vertrouwen in de mens vereist, moet je de hond langzaam en met veel lofbetuigingen en bevestiging aan het tandenpoetsen laten wennen.

Kan de hond de tandreiniging ook zelf uitvoeren? Een speelse tandverzorging is met kauwspeelgoed mogelijk. Kauwspeelgoed van hard rubber of natuurrubber heeft een hard oppervlak dat tegelijkertijd meegeeft en doorgaans is voorzien van noppen. Bijvoorbeeld het tandreinigende hondenspeelgoed Cleo van sugar dog. Als de hond hierop bijt, worden de tanden mechanisch gereinigd. Kauwspeelgoed bespreken wij uitgebreider in de leidraad over hondenspeelgoed.

Een soortgelijk effect als kauwspeelgoed hebben eetbare, suikervrije kauwartikelen. Door het kauwen is er sprake van een mechanische afslijting van de tanden en zodoende worden de tanden gereinigd en wordt een slechte adem voorkomen. Meer informatie over kauwartikelen vind je in de leidraad over hondenvoeding.