Therapeutische maatregelen en artikelen voor paarden

Het paard is een loopdier dat in het wild tot 16 uur kan grazen. Hij is klaar om op elk moment voor aanvallers te vluchten. Zijn hele lichaamsbouw is ontworpen voor beweging en korte sprints. Het gebruik van paarden om te rijden of te mennen en de vaak onverbeterlijke houderij van gedomesticeerde paarden gaan echter gepaard met eenzijdige belastingen en overbelastingen die een negatief effect hebben op het bewegingsapparaat.

Wat zijn de meest voorkomende klachten bij paarden?

De oorzaak van pijn bij paarden kan niet altijd onmiddellijk worden gelokaliseerd. Soms duurt het zelfs even voor een probleem merkbaar wordt, omdat paarden, als vluchtdieren, pijn lange tijd kunnen onderdrukken. Daarom kan het gebeuren dat het pas begint te kreupelen als de pijn zo hevig is geworden en niet langer kan worden genegeerd. Als vluchtdieren mogen paarden niet snotteren.

De taak van een verstandige paardeneigenaar bestaat erin zijn paard steeds nauwlettend in het oog te houden, specifiek in te spelen op de behoeften van zijn beschermeling en in te grijpen wanneer het gedrag afwijkt van de norm. De basis van preventie is het voldoen aan de basisbehoeften van het paard aan lucht, licht, ruwvoer en beweging. Voorts moeten eenzijdige belasting en onnatuurlijke bewegingspatronen worden vermeden.

Toch kan er altijd één of andere storing zijn. De meest voorkomende ziekten in het algemeen zijn:

• Koliek
• Laminitis
• Hoef abces
• Mallenmakers
• Kreupelheid van elke soort en oorzaak
• Lijster
• Hoefrolsyndroom
• Eczeem
• Artrose
• OCD (osteochondrose) of Chip (botsplinters in gewrichten)

Kreupelheid, van welke aard en oorzaak dan ook, is de klacht die het vaakst voorkomt in het bewegingsapparaat van het paard. Het zoeken naar de oorzaak wordt vaak bemoeilijkt door het feit dat de kreupelheid niet noodzakelijk verband houdt met een verwonding aan het been van het paard. Door de fasciale verbinding van de structuren kunnen klachten hun oorzaak op de ene plaats hebben, maar hun gevolg op een andere.

De oorzaken van kreupelheid kunnen zijn:

• Tendon schade
• Kissing Spines / „Kussende stekels“
• Benauwdheid in het SI-gewricht
• Spanning in de rug-, nek- en schouderspieren
• Artrose en spavine
• Botbreuken, bijv. grijpbeen of verstuikingen
• Laminitis
• Overbelasting van het bewegingsapparaat
• Ziekten van het zenuwstelsel
• Ataxie (verstoring van het bewegingsverloop)

Verwondingen en beschadigingen van het bewegingsapparaat zijn niet ongewoon bij het rennende dier paard: of het nu tijdens de training is of in de wei, een ongelukkige trap van een kuddegenoot of een abrupte, onvoorbereide beweging kan leiden tot verrekkingen, kneuzingen en verstuikingen, kortom: acuut trauma.

Gerichte bewustzijns-, behendigheids- en evenwichtstraining kan het paard voorbereiden op onvoorziene bewegingen. Opleiding, preventie en therapie moeten in harmonie zijn en een eenheid vormen. Het spreekt vanzelf dat de houding van het paard moet worden aangepast aan zijn behoefte aan beweging en het voeder aan zijn bewegingsvrijheid.

Kreupelheid – wat te doen als het paard kreupel is?

De paardenbenen lijken bijna voorbestemd te zijn om verwondingen op te lopen door ruitergebruik, aangezien zij van nature niet gemaakt zijn voor dit soort belasting. Bovendien liggen de beenderen, pezen en gewrichten slechts onder een dun laagje huid, waardoor zij niet voldoende door vet of spierweefsel worden beschermd.

In de acute fase van kreupelheid is boxrust de eerste stap in regeneratie. Als de oorzaak direct zichtbaar is door een warme zwelling op het been, moet deze onmiddellijk worden gekoeld. De koude voorkomt de verspreiding van ontstekingen en verlicht de pijn.

Om een diepgaand effect te bereiken, moet gedurende minstens 10 minuten worden gekoeld, zodat de bloedsomloop tot stilstand komt. Het afkoelingsproces moet in acute gevallen 3 tot 4 maal per dag worden herhaald, maar mag niet langer dan 72 uur worden toegepast.

Na deze fase gaat men over tot warmtetherapie om de bloedsomloop en het regeneratieproces te stimuleren.

Als u meer wilt weten over thermotherapie, raden wij u onze gids „Therapie & Regeneratie en de mogelijkheden voor Paard, Ruiter en Hond“ aan. Als u wilt weten welke therapielaarzen helpen in de individuele genezingsfasen, lees dan onze gids over dit onderwerp.

Vaak zijn de oorzaken van kreupelheid niet zo gemakkelijk vast te stellen. In ieder geval moet de dierenarts geraadpleegd worden. Hij zal de oorzaken onderzoeken en kan zelfs redenen voor kreupelheid vinden die niet in de benen gelokaliseerd zijn.

Hoe herken je een kreupel paard?

In een paar woorden, de beweging van het paard is verstoord. De belasting wordt niet langer gelijkmatig over alle vier de benen verdeeld, maar wordt meer op de gezonde benen gelegd om pijn te voorkomen. Kreupelheid kan echter niet bij elke beweging of belasting worden vastgesteld. Daarom onderscheiden dierenartsen vier graden van kreupelheid:

• 1e graad: De kreupelheid is alleen herkenbaar in de draf.
• 2e graad: De eerste tekenen van kreupelheid zijn al zichtbaar tijdens een wandeling.
• 3e graad: De kreupelheid is duidelijk zichtbaar in stap en draf. Als er pijn is in de voorbenen, tilt het paard zijn hoofd op.
• 4e graad: Het paard probeert het getroffen ledemaat volledig te ontlasten.

Vanaf graad 3, begint het paard zijn hoofd te knikken van de pijn. Hij laat zijn kop zakken wanneer de gezonde voorpoot wordt belast en heft zijn kop op zodra de pijnlijke poot wordt aangetrokken. Als de kreupelheid in de achterhand zit, is het omgekeerd: het hoofd gaat omhoog zodra het gezonde achterbeen wordt belast, het hoofd zakt als het pijnlijke been omhoog komt.

Als het paard voorzichtig loopt en „voelt“, kan de oorzaak in de hoef liggen. Een hoefzweer, hoefbevangenheid of een gevoelige, dunne hoefzool kunnen redenen zijn voor de pijn.

Hoe kan ik kreupelheid en totale uitval van het paard voorkomen?

• Correcte, regelmatige hoefbehandeling (hoefschoenen worden aanbevolen voor paarden met blote hoeven. Raadpleeg onze hoefschoenengids voor meer informatie).
• Opwarming van het paard: minstens 10 minuten wandelen, zodat voldoende gewrichtsvloeistof wordt gevormd.
• Rechtrichten van het paard door correcte training langs de trainingsschaal.
• Bescherming van de benen: harde laarzen of laarzen beschermen de gevoelige paardenbenen tegen stomp trauma.
• Een harmonieuze groepssamenstelling is belangrijk om schoppen in de kudde te voorkomen
• Paardvriendelijke houding met voldoende mogelijkheid tot vrije beweging van het paard, zodat het paard niet „vastroest“.
• Vaardigheids- en evenwichtstraining om het lichaamsbewustzijn van het paard te ontwikkelen.

Rugpijn – een beroepsziekte van het paardrijden?

Net als kreupelheid, is rugpijn niet ongewoon bij rijpaarden? Eerder het tegenovergestelde. De bevindingen variëren van eenvoudige spanning tot ernstige problemen die sommige paarden zelfs onrijdbaar maken.

Training en de ruiter spelen een belangrijke rol in de gezondheid van de rug van het paard, net als uitrusting, mentale stress en lichaamshouding. Bij rugproblemen maken dierenartsen onderscheid tussen primaire en secundaire oorzaken.

Primaire oorzaken van rugproblemen bij paarden zijn onder meer:

• Onjuiste belasting en spanning
• Ongelukken, abrupte/ongecontroleerde bewegingen
• Chronische overbelasting door ongeschikt materiaal
• Verkeerde rijstijl
• Te zware rijder
• Rugtrauma (vastzitten of vaak bereden worden door andere paarden)
• Anatomische problemen (lage rug)

Bij secundaire oorzaken staan de oorzaken verder van de symptomen af.

• Problemen in de mondholte, gebitsafwijkingen
• Spierpijn (myopathie)
• Groeiproblemen
• Problemen met de ledematen
• Ontsteking van de nuchal ligament (ligamentitis)
• Te vroege blootstelling van het paard als rijdier (het skelet van het paard is pas op 6-jarige leeftijd volledig ontwikkeld)

Hoe merk ik dat mijn paard rugproblemen heeft?

Als de prestaties verminderd zijn, is het eerste wat gecontroleerd moet worden de fysieke conditie van het paard. De verminderde prestatie kan gepaard gaan met een onnauwkeurig ritme (gangwerk, kruisgalop), kreupelheid en een stijve gang van de achterbenen. Als het paard de tenen van de achterhoeven laat slepen, is dit een duidelijk teken van problemen in de rug en het bekkengebied.

Afweerreacties en onwil zijn ook ernstige signalen die het paard afgeeft aan zijn ruiter: Staartklapperen, kopschudden en bijten tijdens het rijden, het zadelen of de verzorging zijn aanwijzingen voor ongeschikt materiaal of reeds opgelopen spanning in de rugspieren.

Een van de meest gevreesde rugklachten bij paarden is kissing spines. De „kussende doornuitsteeksels“ in het gebied van de thoracale en lumbale wervelkolom leiden enerzijds tot pijn en anderzijds tot botgroei of zelfs tot ontbinding van de doornuitsteeksels.

Onjuiste belasting of overbelasting, die tot spierpijn leidt en daarna niet voldoende wordt verholpen, kan leiden tot het slinken van de lange rugspier. Deze spier ligt beschermend rond de wervelkolom, die nu bloot komt te liggen door de verzwakking van de rugband. Dit leidt tot een directe belasting van de benige structuren tijdens het rijden en uiteindelijk tot het naderen van de doornuitsteeksels. Als het niet behandeld wordt, wordt het paard in het ergste geval onrijdbaar.

Hoe versterk ik de rugspieren van mijn paard?

De sleutel tot het vermijden van deze ernstige klachten ligt in gezonde spieren. Om deze te behouden, worden de ruiter en de paardeneigenaar aangemoedigd om het paard te houden en te verzorgen volgens zijn behoeften en om kritisch zelf na te denken over hun eigen paardrijden. Bovendien mag alleen een ruiter die qua lengte en gewicht is afgestemd op de lichaamsbouw van het paard, in een zadel zitten dat geschikt is voor het paard.

Afwisselende training, die af en toe paalwerk, een klimtoestel in de vrije natuur of een trailpark omvat, versterkt de diepe spieren en traint de lichaamswaarneming van het paard.

Dit verbetert ook het evenwicht, wat een basisvereiste is voor gezonde bewegingen met en zonder ruiter.

Naast gymnastische en versterkende rugtraining kunt u een gezonde paardenrug ook behouden door begeleidende therapiemaatregelen. Laat een paardenfysiotherapeut of een paardenosteopaat er regelmatig naar kijken. In het koude jaargetijde is het raadzaam de rug te bedekken, vooral voor en na de training, om te voorkomen dat hij koud wordt. Als je de mogelijkheid hebt, zet je paard dan onder het solarium.