Wat is zomereczeem (SME)?

Zomereczeem (SME) is een huidziekte bij paarden die wordt veroorzaakt door een allergische reactie op het speeksel van bepaalde insectensoorten – veroorzaakt door een overreactie van het immuunsysteem. Terwijl het betroffen paard er in de wintermaanden nog volkomen onopvallend uitziet, treden de eerste symptomen en het uitbreken van de ziekte op tijdens de warme seizoenen. De oorzaak dat deze aandoening seizoensgebonden is, kamt voort uit het feit dat de uitlokkende muggen, knutten en zwarte vliegen hun belangrijkste vluchttijd tussen maart en oktober hebben. In de volgende gids vind je alle informatie over de symptomen, de behandelingsmogelijkheden en de oorzaken.

Wat zijn de typische symptomen van zomereczeem?

Typische symptomen zijn:

• Hevige jeuk
• Huiduitslag
• Verdikking van de huid
• Rusteloosheid en schuren
• Vorming van schilfers
• Haaruitval
• Open wonden

Bijzonder getroffen delen:

Lichaamsdelen met verticaal opstaand haar

• Hoofd
• Manenkam
• Kroep
• Staart
• Genitaliën
• Buik naad

De eerste symptomen, zoals huiduitslag en hevige jeuk, worden uitsluitend veroorzaakt door de steek ende verhoogde immuunrespons daarop. Het paard wil verlichting krijgen door te wrijven, maar de permanente irritatie van de huid leidt tot secundaire symptomen zoals open wanden, haaruitval en roos. De open wanden trekken op hun beurt meer en meer insecten aan. Het immuunsysteem worstelt met elke nieuwe steek en lokt steeds weer symptomatische reacties uit, waardoor een eindeloze cyclus ontstaat. Ook de drang om te schuren en de daaruit voortvloeiende verwondingen aan het huidbeeld worden groter en groter.

Hoe wordt de diagnose zomereczeem gesteld?

Om de diagnose „zomereczeem“ vast te stellen, zal de dierenarts eerst een duidelijk beeld vormen van het paard en de geschiedenis van de symptomen. Als de symptomen zich uitsluitend voordoen tijdens het insectenrijke zomerseizoen, is de kans dat het paard aan zomereczeem (SME) lijdt zeer groot. Om uit te sluiten dat het om een andere allergie of ziekte gaat, zal de dierenarts een test aanbevelen om de diagnose te bevestigen. Dit gebeurt via een huidtest of een bloedtest. De huidtest is vergelijkbaar met een allergietest bij de dermatoloog. Verschillende allergenen worden op een geschoren gebied aangebracht en de huidreacties worden geobserveerd.

Vaak is het zelfs niet mogelijk een betrouwbare diagnose te stellen vanwege het grote aantal soorten insecten die de oorzaak zijn. Een bloedtest is betrouwbaarder. Let wel de bloeduitslagen duiden alleen de allergiegevoeligheid aan en zijn niet doorslaggevend wat betreft de vraag of SME daadwerkelijk uitbreekt of symptomatisch verloopt. Een betrouwbare diagnose kan alleen worden gesteld door het bloedonderzoek te combineren met de aanwezige symptomen.

Is zomereczeem te genezen? Wat is de behandeling hiervan?

Allereerst moet worden opgemerkt dat SME helaas ongeneeslijk is. Maar men kan het betreffende paard verlichting brengen door preventieve maatregelen en een goede behandeling van de symptomen.

Waarop moet ik letten bij de verzorging van een paard met zomereczeem?

Om de jeuk te verlichten en symptomen zoals uitslag, schilfers of zelfs open plekken met haaruitval tegen te gaan, is het essentieel om de huid regelmatig te verzorgen.

Als de eczeem (nog) niet erg aanwezig is, zouden het toepassen van lotions, sprays of olien met natuurlijke werkzame bestanddelen eventueel voldoende kunnen zijn.

Wij leggen uit welke werkzame bestanddelen vaak in verzorgingsproducten voor zomereczeem (SME) worden aangetroffen en welk effect zij hebben:

	Desinfecterend	Ontstekings-remmend	Wondgenezing	Insectenwerend	Jeukbestrijdend	Verzorgend
Jeneverbesolie
Tuya olie
Kruidnagelolie
Lavendelolie
Citronella
Berkenschors
Ureum
Kamille
Tea tree olie
Kokosolie
Neemolie
Rozemarijnolie
Zinkoxide
D-Panthenol

Als zomereczeem (SME) in een vroeg stadium onder controle wordt gehouden door preventieve maatregelen, is het meestal voldoende om huidverzorgingsproducten met de bovengenoemde actieve bestanddelen te gebruiken. In geval van ernstige jeuk moet de dierenarts dringend worden geraadpleegd, die eventueel een behandeling met cortisone of antihistaminica zou kunnen adviseren.

Bovendien moet je aandacht besteden aan een regelmatige vachthygiene. Was het paard in de zomer regelmatig met een speciale eczeemshampoo. Vooral na het rijden moet het insecten-aantrekkende zweet van het paard worden gedoucht. Enerzijds beperkt het de vorming van geurtjes zodat insecten niet zo sterk worden aangetrokken. Anderzijds zijn de huidverzorgingsproducten, die voor zomereczeem gevoelige paarden worden gebruikt soms erg vettig, zodoende blijft vuil en stof eenvoudiger kleven en dit zorgt vervolgens voor de vorming van ziektekiemen en infecties.

NAAR ECZEEM VERZORGING

Waarop moet je te letten bij de voeding van paarden met zomereczeem?

Met een verkeerde voeding beïnvloedt je automatisch de stofwisseling van het paard, die bij paarden met SME reeds belast is. Veel voedingsbestanddelen belasten de lever, die een belangrijke rol speelt in het ontgiftingsproces van het lichaam. Als de lever overbelast is, zal de stofwisseling niet zo goed functioneren, en dat beïnvloedt op haar beurt het immuunsysteem. Verontreinigende stoffen die door het paard worden opgenomen via het voer van mindere kwaliteit of onjuist opgeslagen voer, tasten op lange termijn het immuunsysteem aan.

PAARDENVOER VOOR HUID EN VACHT SHOPPEN

Voer dat voldoet aan de behoeften van het paard vormt de basis, om de verspreiding van zomereczeem te voorkomen en de klachten op lange termijn te verlichten.

Bovendien is het raadzaam deficiëntieverschijnselen vroeg te constateren en zodat deze kunnen worden gecompenseerd. Een tekort aan zink, koper en selenium is vaak weerspiegelt in de conditie van de huid en de symptomen van zomereczeem (SME) zijn versterkt aanwezig. Ook de toevoeging van vitaminen – vooral vitamine A en B – kan de huidconditie positief beïnvloeden.

Wat is de oorzaak van zomereczeem?

De specifieke oorzaak van zomereczeem (SME) is onduidelijk. Zeker is dat de overreactie van het immuunsysteem wordt veroorzaakt door de beet van bevruchte vrouwtjesmuggen. Door de beet worden bepaalde proteïnen overbracht, waarop een paard met allergische symptomen, gevoelig op reageren kan.

Hoe ontstaat deze overgevoeligheid voor dit allergeen?

Onderzoekers hebben verschillende vermoedens die individueel moeten worden bekeken. Dus, de oorzaken zijn verschillend en voor ieder paard met zomereczeem anders

De precieze oorzaak van SME is meestal lastig te achterhalen. Vaak spelen een combinatie van verschillende factoren een rol. Deze factoren kunnen ook een soort domino-effect veroorzaken. Om een paard met zomereczeem de beste behandeling te geven, dient men de oorzaken te onderzoeken. Allereerst kunnen de bovengenoemde punten worden bekeken en de mate van de aandoening eventueel worden beperkt.

Zomereczeem wordt soms in verband gebracht met de meer robuuste paardensoorten.

Vooral IJslanders worden tot de risicogroep gerekend. Waaraan ligt dat?

Aangenomen wordt dat IJslanders een genetische vatbaarheid – d.w.z. een erfelijke aanleg en gevoeligheid – hebben voor zomereczeem (SME). Middels een studie met 490 IJslanders is vastgesteld dat: meer dan 71 % van de IJslanders, die naar het vasteland werden geïmporteerd, last kregen van zomereczeem. Anderzijds hebben (slechts) tussen de 15 en 27 % van de IJslanders, die op het „vasten land“ geboren zijn, een dergelijke aandoening vastgesteld. Hoe ouder de IJslanders waren, toen ze werden ingevoerd, hoe waarschijnlijker het was dat er zomereczeem zich zou ontwikkelen. In IJsland is zomereczeem bij IJslanders een zeldzame aandoening.

Op IJsland zijn er vanwege de klimatologische omstandigheden veel minder muggen. Bovendien zijn de IJslanders aangepast aan de omstandigheden op het eiland: het klimaat, de kwaliteit van de voeding op de wei, de blootstelling aan insecten en schadelijke milieu-invloeden, en ook de hoeveelheid lichaamsbeweging.

Een geïmporteerde IJslander die naar het vasteland kamt, ervaart een cultuurshock en moet zich aanpassen aan de veranderde levensomstandigheden. Aangezien het voor sommige eigenaren lastig is om volledig aan de behoeften van het IJslander ras te voldoen, kunnen gezondheidsproblemen en het uitbreken van zomereczeem voorkomen.

Ook andere robuuste rassen zoals Haflingers, Fjordenpaarden, Welsh- en Shetlandpony’s worden in een adem genoemd met SME. Onderzoekers gaan ervan uit dat het niet aan de robuuste rassen zelf ligt, maar veeleer aan de stalling en de omgang. Het aantal gevallen van zomereczeem lijkt ook bij andere rassen te zijn toegenomen. Ook door de trend van open stallen. Paarden lijken daardoor meer blootgesteld te worden aan insecten en andere milieu-invloeden. Deze veranderende leefomstandigheden zijn (nog) niet aan hun metabolisme aangepast.

Welke preventieve maatregelen worden aanbevolen?

De basisregel bij de verzorging van een paard dat last heeft van SME is: voorkomen is beter dan genezen! Het is raadzaam het paard te beschermen tegen insectenbeten.

Dit werkt met behulp van:

• Eczeemdekens en andere accessoires van textiel voor paarden die last hebben van zomereczeem, zoals: eczeemmaskers

• vliegenwerende middelen

Bovendien is het raadzaam de volgende regels in acht te nemen bij de verzorging van een paard met zomereczeem. Meer informatie hierover vindt u bij de stalling en verzorging van een paard met zomereczeem (SME).

• Voorkom de verspreiding van insecten in de schuur met deze tips
• Biedt het paard voldoende schuilmogelijkheden tegen de insecten aan (bv. in de open stal door een strokengordijn)
• Let bij de weidegang op de actieve periodes van insecten
• Bekleed populaire schuurplekken (hoeken en randen van hooirekken, enz.) of verwijder ze indien mogelijk
• Besteed aandacht aan de voeding van het paard en signaleer tekorten in een vroeg stadium
• Raadpleeg in geval van twijfel altijd de dierenarts en laat je uitgebreid adviseren