Zadelonderhoud: hoe je het zadel van je paard optimaal onderhoudt

Het zadelonderhoud hoort misschien niet voor alle ruiters tot de meest favoriete bezigheden van hun sport. Het zadelonderhoud is echter een vereiste, omdat hiervan ook de veiligheid van ruiter en paard afhangt. Tegelijkertijd levert een goed onderhouden en glanzend zadel een grote bijdrage aan de esthetiek, met name tijdens een toernooi. Waarom je het zadelonderhoud in je agenda moet zetten en met welke trucs je een verbleekt zadel weer laat glanzen, lees je in deze leidraad.

Waarom het zadelonderhoud zo belangrijk is

Als je ruiters zou vragen of ze een doorgezeten, verkleurd zadel of een zo goed als nieuw, prachtig gepolijst zadel mooier vinden, zouden veel ruiters beslist het gepolijste zadel kiezen. Feit is dat een goed onderhouden zadel mooier is en ook tijdens een toernooi geweldig staat. Maar er zijn nog meer redenen waarom een regelmatig en intensief zadelonderhoud zo belangrijk is. Want met de juiste onderhoudsproducten wordt het zadelleer soepel gehouden, zodat het zadel voor het paard en de ruiter lekker zit. Soepel leer is bovendien slijtvaster en robuuster in vergelijking met broze en droge materialen. Dat is een belangrijke factor wat de veiligheid betreft. Tijdens het paardrijden wordt de uitrusting blootgesteld aan weers- en milieu-invloeden zoals vuil, vocht en paardenzweet. Als de uitrusting na gebruik niet worden gereinigd en onderhouden, kan het materiaal worden aangetast en verliest zo zijn slijtvastheid. In het ergste geval kan het zelfs scheuren! Om gevaarlijke ongelukken door het meegeven van het materiaal te voorkomen, moet je je zadel regelmatig onderwerpen aan een intensieve onderhoudsbeurt.

Soepele zadels beschikken bovendien over een beschermlaag die vuil- en waterafstotend is. Daardoor wordt het zadel nog eens extra beschermd.

Naast het veiligheidsaspect speelt ook het waardebehoud een rol. Een zadel is doorgaans een grote investering waar je niet alleen een paar jaar, maar soms zelfs vele decennia plezier aan wilt beleven. Ook als je het zadel na enkele jaren weer wilt verkopen, heeft het een hogere waarde als het netjes is en goed werd onderhouden. Het juiste zadelonderhoud helpt om de waarde van het zadel te behouden.

Het gaat bij het onderhoud van een zadel dus om veel meer dan alleen het uiterlijk. Daarom moet je ook weten hoe je een zadel goed verzorgd.

5 stappen voor een goed verzorgd zadel

Het zadel zelf kan relatief snel worden gereinigd. Dus dat neemt niet extra veel tijd in beslag. Je dient wel een voldoende lange droogtijd in te plannen, zodat overtollige onderhoudsproducten niet aan de paardrijbroek blijven plakken en de producten voldoende tijd hebben om diep in het leer te trekken en hun werk te doen.

1. Voorbereiding

Voor de eerste stap naar een verzorgd zadel wordt het op een zadelbok of, indien niet beschikbaar, op een slipvaste onderlegger geplaatst en uit elkaar gehaald. Verwijder de stijgbeugels, stijgbeugelriemen en singels. Je bereikt alle hoeken beter als je de onderdelen apart onderhoudt. In de volgende stap leg je het benodigde materiaal voor het leeronderhoud klaar. Je hebt het volgende nodig:

• Zadelzeep
• Vochtige spons
• Zachte, droge handdoek en een microvezeldoek
• Lederolie
• Voor iedereen die van makkelijk houdt: all-in-one lederverzorging
• Eventueel lederverf

2. Intensieve reiniging met lederzeep

Als eerste moet je het zadel van alle soorten vuil ontdoen. Afhankelijk van de vervuilingsgraad van het zadel is deze stap iets meer of minder intensief. Leder is een natuurlijk product dat „ademt“ en dus bij temperatuurschommelingen uitrekt en samentrekt. Daarom kunnen bij een sterk vervuild zadel paardenzweet en stof tot diep in de poriën zijn gedrongen. Dit is uiteindelijk schadelijk voor het leer en leidt tot verkleuringen.

Om de poriën te openen, gebruik je de lederzeep. Breng een beetje zeep op een bevochtigde spons aan en wrijf de zeep met lichte druk in het leder. Duw niet te hard, zodat het leder niet wordt opgeruwd. Behandel het vieze zadel liever in meerdere rondes en op een zachte manier dan in een keer met een stevige druk.

Vergeet niet om ook de onderkant van de zadelflappen te reinigen en te verzorgen. Paardenzweet en vuil kunnen zich ook hier in de poriën van het leer vastzetten.

3. Drogen

Voordat je doorgaat met het onderhoud, moet het zadel heel goed droog zijn. Ook als het wachten lastig kan zijn, mag je het zadel niet in de zon of tegen een verwarming leggen! Door de hitte droogt het leer uit en wordt het broos.

4. Onderhoud met vet

Nu volgt het daadwerkelijke onderhoud. Afhankelijk van het soort leer, zijn er verschillende onderhoudsmiddelen te koop. De meeste zadels zijn gemaakt van glad leer. Hiervoor is een ledervet of lederolie geschikt. Deze producten voeden het leder tot diep in de poriën en houden het soepel. Zorg ervoor dat je het ledervet en de lederolie niet te dik aanbrengt. Wees er dus zuinig mee, omdat het materiaal anders opzwelt en uitrekt. Laat het onderhoudsmiddel na het eerste aanbrengen even intrekken. Hierna kun je het met een zachte doek in het leder wrijven.

5. Nawrijven

Om een olieachtige en vette paardrijbroek te voorkomen als je in het zadel gaat zitten, kun je het zadel het beste een nacht laten drogen. De volgende dag kun je het zadel met een microvezeldoek nawrijven. Let op: tijdens het nawrijven moet je het zitvlak overslaan. Door heftig wrijven van het zitvlak wordt het oppervlak glad, waardoor je geen houvast meer hebt en je tijdens het paardrijden heen en weer glijdt. Laat je zadel het beste nog een dag of nacht drogen, voordat je het weer gebruikt.

Hoe vaak je het zadel moet onderhouden, hangt af van de gebruiksintensiteit en -frequentie, het soort leer en externe invloeden. Je zou kunnen zeggen dat je een zadel grofweg twee keer per jaar, dus om de zes maanden moet invetten. Na elke rit moet je sowieso grof vuil en vocht verwijderen. Ook een paar dagen voor het begin van een toernooi moet het zadel glanzend worden opgepoetst. Zorg ervoor dat alle onderhoudsproducten en eventueel gebruikte lederverf goed zijn ingetrokken, zodat je witte wedstrijdbroek niet verkleurt.

10 hacks voor het zadelonderhoud

5 hacks voor de opslag van het zadel:

• Stijgbeugeltasjes en zadelhoezen. De grond is modderig en plakt aan de paardrijlaarzen en paardrijschoenen. Kleine steentjes en vuilklonters kunnen het leder van je zadel beschadigen. Voordat je de stijgbeugels dus optrekt en bevestigt, moet je deze reinigen en in zachte stijgbeugeltasjes inpakken. Daarnaast kan een zadelhoes het zadel tegen stof, vuil en krassen beschermen en zo het leder langer goed houden.

• Minder is meer – dat geldt niet voor sjabrakken. Zadeldeks zijn niet zomaar een accessoire, maar beschermen het leder van het zadel tegen bijtend paardenzweet. Sjabrakken kunnen snel doorgezweet zijn, zodat ze het zadel niet meer voldoende tegen zweet beschermen. Je kunt dus beter een sjabrak te veel in de zadelkast hebben, zodat je deze regelmatig door een frisse kunt vervangen. Meer over het sjabrakkenonderhoud lees je in de betreffende leidraad.

• Luchtontvochtigers in de zadelkast of in de zadelkamer kunnen voor droge omstandigheden zorgen. Een goed zadelonderhoud is verspilde moeite als het zadel niet optimaal wordt opgeslagen en aan vochtige omstandigheden wordt blootgesteld. Hierdoor kan schimmel op het zadelleder ontstaan. Een luchtontvochtiger in combinatie met regelmatig luchten zorgen voor ideale opslagomstandigheden.
• Zacht gevoerde zadeldrager. De gebruikelijke zadelhouders van metalen stangen zorgen weliswaar voor een goede ventilatie van het zadel, maar kunnen drukplekken in het leder achterlaten. Als je niet over een alternatieve zadelhouder van hout beschikt, kun je de metalen zadelhouder bekleden met een zachte, droge handdoek. De zadelkussens moeten idealiter vrij hangen, zodat ze niet vervormd worden.
• Sjabrak en zadel apart ophangen. Het vocht in de doorgezwete sjabrak kan het schimmelen van het zadel bevorderen. Hang de vochtige sjabrak het beste met de onderkant naar boven apart op, zodat hij kan drogen en ventileren.

5 hacks voor een eenvoudig zadelonderhoud

• Sok of washandje om in te glippen. Glijdt de doek of spons ook altijd uit je hand als je de achterste hoekjes van het zadel probeert te bereiken? Dat probleem behoort met een sok of washandje tot het verleden. Steek gewoon je hand erin en verdeel het onderhoudsmiddel in alle hoeken.
• Schoencrème voor uitgebleekte zadels. Hoe intensiever en langer je een zadel gebruikt, des te meer wordt het blootgesteld aan de wrijving van de paardrijlaarzen en de zoninstraling. Hierdoor kan het leder bleek worden en zijn intense kleur verliezen. Een zadelmaker kan het leer met lederverf bijverven. Je kunt de kleur ook zelf met wat schoencrème opfrissen. Veel is niet beter, juist weinig verzorgt en frist de kleur goed op. Gebruik eerst een erwtgrote hoeveelheid en herhaal de procedure eventueel nog een keer. Na een korte inwerktijd kun je de kleur met een zachte doek inmasseren en overtollige verf verwijderen.
  Belangrijk: Laat de kleur een dag intrekken, zodat er geen restanten aan je paardrijbroek blijven plakken. De delen die rechtstreeks contact maken met het paard of ook de singel kun je beter niet met verf behandelen, omdat de verf anders afgeeft en het paard vies wordt.
• Zachte spons in plaats van een handdoek. Zadelleer raakt sneller bekrast dan je zou verwachten. Kies daarom voor het zadelonderhoud alleen voor zachte materialen. Reinig de spons ook regelmatig met water resp. vervang hem regelmatig, zodat het leer niet wordt bekrast door eventuele vuildeeltjes.
• Zadel föhnen. Leder is een natuurlijk product waarvan de poriën bij warmte en kou uitzetten resp. samentrekken. Om ervoor te zorgen dat het onderhoudsmiddel beter kan intrekken, kun je het zadel op enige afstand föhnen, het leder verwarmen en zo de poriën openen. Zo kan het onderhoudsmiddel diep in het leder intrekken. Houd er rekening mee dat je het zadel alleen een beetje mag verwarmen en niet mag verhitten. Leder wordt namelijk aangetast als het te heet wordt.
• Alternatief voor lederonderhoudsproducten: Wat te doen als de onderhoudsbeurt een keer wat sneller moet gaan en je vergeten bent lederonderhoudsproducten bij te kopen? Dan kun je als alternatief ook een beetje bodylotion of olie om te koken gebruiken. Omdat deze producten echter niet echt bedoeld zijn voor de verzorging van leder, mag je ze alleen incidenteel gebruiken.